Nasze Gwiazdozbiory

Kasjopea

Cassiopeia, Cassiopeiae - Cas

   Ten okołobiegunowy gwiazdozbiór przedstawia etiopską królową na tronie. Mężem jej był Cefeusz. Mieli oni jedyną córkę, piękną Andromedę, która później wyszła za Perseusza. Wszyscy czworo dostali się na niebo.
    Kasjopea była bardzo piękna, ale i zarozumiała. Chełpiła się, że jest piękniejsza od nimf nereid. Rozgniewało to boga mórz Posejdona, ponieważ jego małżonka była jedną z nich. Za jej radą nasłał na Etiopię potwora morskiego, aby pustoszył królestwo Cefeusza. Ten zaś, by uchronić swój kraj przed zgubą, musiał za radą wyroczni przykuć córkę Andromedę do skały i skazać ją na pożarcie potworowi. Od zguby ocalił Andromedę wracający z dalekiej wyprawy Perseusz, który, oczarowany jej urodą, wziął ją za żonę.
    Kasjopeę zwano "gwiazdą królestwa etiopskiego", ponieważ po śmierci dostała się między gwiazdy. Jednak nieprzychylne jej nereidy osiągnęły przynajmniej to, że została umieszczona blisko bieguna, toteż część doby musi wisieć głową na dół, aby się nauczyć skromności.
    Gwiazdozbiór ten znajduje się z drugiej strony Gwiazdy Polarnej, naprzeciw Wielkiego Wozu. Świeci nam nad głową w miesiącach jesiennych. Łatwo go rozpoznamy po tym, że jest podobny do litery W. Leży w Drodze Mlecznej i jest bardzo bogaty w gwiazdy. Do obserwacji ich nadaje się lornetka.
    Do interesujących obiektów należy biały olbrzym Cih, który od czasu do czasu zwiększa swą objętość z dziesięciu do osiemnastu średnic Słońca. Takich gwiazd zmiennych znamy więcej i nazywamy je nowopodobnymi.
Dnia 11 listopada 1572 roku w gwiazdozbiorze Kasjopei pojawiła się nowa jasna gwiazda (na mapce oznaczona jest literą B). Jej obserwacją szczególnie zajmował się astronom duński Tycho Brahe i dlatego często zwiemy ją "Gwiazdą Tychona". Przez kilka dni była jaśniejsza od Wenus, toteż można ją było oglądać i w dzień. Potem jej jasność spadła. Resztki po eksplozji Gwiazdy Tychona rozprężają się z szybkością od 4000 do 5000 km/s, stanowiąc potężne źródło promieniowania radiowego. Radioastronomowie badają je za pomocą radioteleskopów. Nosi ono nazwę mgławicy radiowej Cassiopeiae A.
   Takie gwiazdy, jaką była Gwiazda Tychona, nazywamy supernowymi. W naszej Galaktyce już przedtem wybuchła inna supernowa, którą w roku 1054 obserwowali astronomowie chińscy i Indianie z plemienia Nawaho. Jej rozprężające się resztki istnieją do dziś i obserwujemy je jako mgławicę Krab w Byku.
    W gwiazdozbiorze Kasjopei znajdują się jeszcze otwarte gromady gwiazd M 52, M 103 i NGC 457, które łącznie z podwójną gromadą c i h w Perseuszu nadają się do obserwacji lornetką.

Opracowano na podstawie "Nase souhvezdi" - (c) Josip Kleczek