|
Orion
Orion,
Orionis - Ori
Stara legenda mówi o Orionie
- dzielnym i pięknym myśliwym - że jego ojcem był Posejdon, władca
wszystkich wód. Dzięki matce - namiętnej łowczyni z drużyny bogini łowów -
Orion miał w Artemidzie opiekunkę. Od swego ojca dostał w posagu zdolność
poruszania się w najgłębszym morzu, co jednak wiodło go do niepotrzebnych
pokus. Prześladował śliczne nimfy Plejady tak długo, aż uprosiły Zeusa, by
je przemienił w jakieś zwierzęta. Zeus uczynił zadość ich prośbie i
zamienił je w gołębie, a później w ugrupowanie gwiazd na niebie, zwane
dziś Plejadami. Orion, stale flirtujący, nie szczędził drużyny Artemidy,
czym ją obraził, i ta poleciła olbrzymiemu skorpionowi, by go śmiertelnie
ukłuł. Orion wprawdzie zmarł, lecz został wraz ze swym psem Syriuszem
przeniesiony na niebo i umieszczony prawie naprzeciw
Skorpiona(Niedźwiadka). Odtąd obydwaj się nienawidzą. Orion chowa się za
zachodni horyzont w czasie, gdy nad wschodnim pojawia się
Niedźwiadek. Gwiazdozbiór Oriona znany był w
Mezopotamii już na trzy tysiące lat przed rozkwitem greckiej kultury.
Tamtejsze plemiona zwały go Uru-anna (Światło Nieba). Z tej nazwy powstało
imię Orion, które dotrwało do naszych czasów. Czyż to nie cudowne, że w
skarbcu naszego ojczystego języka znajdujemy imię używane przed pięcioma
lub sześcioma tysiącami lat w kolebce cywilizacji?
Gwiazda a Ori, Betelgeuse, jest zmienną
nieregularną. Średnica jej jest większa od odległości Ziemi od Słońca.
Zmienia ona dość znacznie swą jasność w okresie od pięciu do sześciu lat.
Większość gwiazd w Orionie ma barwę białą lub niebieską, ponieważ
temperatury ich powierzchni są bardzo wysokie. Tworzą jedną gromadę o
wspólnym pochodzeniu - asocjację. Liczy ona około dwustu gwiazd, ma
średnicę trzystu lat świetlnych, a jest od nas oddalona o półtora tysiąca
lat świetlnych. Podobnych asocjacji znamy około pięćdziesięciu, lecz
asocjacja w Orionie należy do najwyraźniejszych. Jej środkiem jest Wielka
Mgławica Oriona, widoczna gołym okiem w jego mieczu. Jest to rozległa
mgławica gazowo-pyłowa (M 42), zawierająca materię o masie równej
pięćdziesięciu masom Słońca. W jej najgęściejszych częściach jeden
centymetr sześcienny zawiera dziesięć tysięcy atomów. Mgławica ta
pozostaje w ścisłym związku z powstaniem asocjacji w Orionie. Są to po
prostu resztki pierwotnego tworzywa, z którego w wyniku zagęszczeń
powstały poszczególne gwiazdy asocjacji. W drugiej
połowie października Ziemia podczas swej wędrówki dokoła Słońca spotyka
się z rozległym rojem cząstek meteoroidowych, powstałych ze stopniowego
rozpadu komety Halleya. Ich drogi w przestrzeni są równoległe i na Ziemię
spadają z kierunku gwiazdy x Ori. Podczas
przelotu przez atmosferę rozgrzewają się i topią gdzieś na wysokości stu
kilometrów. Obserwujemy je jako meteory wylatujące od gwiazdy x Ori, toteż noszą one nazwę Orionidów. Najobficiej
spadają około 20 października. W pobliżu
gwiazdy z Ori świeci mgławica gazowa (IC
434*), na której tle widoczny jest profil ciemnego, nie oświetlonego
obłoku materii międzygwiazdowej. Obłok ten z uwagi na kształt nazywamy
Końską Głową.
* IC jest
skrótem tytułu uzupełnienia do katalogu Dreyera, wydanego w roku 1953 pod
nazwą lndex Catalogue.
|
STRONA GŁÓWNA
SYMBOLE
ALFABET
GRECKI
OKOŁOBIEGUNOWE
WIOSENNE
LETNIE
JESIENNE
ZIMOWE
Orion
Canis
Maior
Taurus
Auriga
Gemini
Canis
Minor
Monoceros
Perseus
Eridanus
Lepus
Fornax
Columba
Caelum
POŁUDNIOWE
|
|
Opracowano na
podstawie "Nase souhvezdi" - (c) Josip Kleczek |
|